Nieuws

SPANGA (NL) – Kleine aardbevinkjes doen buurvrouw Merel Boon 3 april 2023 om 16.00 uur naar buiten spurten. Haar huis danst op het veen zegt ze. Oorzaak: in het slooprijpe deel van café De Veehandel in Spanga (Zuid-Friesland) trillen medewerkers van Theo Janmaat uit Mijdrecht holle stalen buispalen met een doorsnee van 27 cm en een gemiddelde lengte van vijf meter dwars door het laagveen tot op de eerste draagkrachtige zandlaag. Daar komt heibel van! Mevrouw is confrontatietherapeut, getuige een bord aan de Spangahoekweg. Dit kan een mooie voorstelling worden!

De herstelwerkzaamheden aan het monumentale deel van eetcafé De Veehandel aan de Spangahoekweg in Spanga, naast de moderne aanbouw dat gewoon in bedrijf is als café en restaurant, zijn begin april 2023 van start gegaan met het plaatsen van 66 funderingskolommen door Theo Janmaat uit Mijdrecht. Foto: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Maar nee hoor, ze is blij dat Carolien De Vries en haar man Hein de Vries het 150 jaar oude café, tot september 2020 een bouwval van Zus Huizinga, opknappen, dit in tegenstelling tot eerdere berichten van RTL Nieuws en Fries Nieuws. De gemeente Weststellingwerf en de provincie Fryslân hebben namelijk kort voor het ‘sloopbericht’ toegezegd respectievelijk €7.500,- en €25.000,- te steken in de redding van het beeldbepalende monument in de Groote Veenpolder. Daar is niet alleen buurvrouw Merel blij mee, maar ook haar man, huisschilder van professie. En de andere buren, die vanmiddag uit hun comfortzone werden gevibreerd, zijn ook verheugd.

(meer…)

WITMARSUM (NL) – Bakkers zijn er bij de vleet in Friesland, maar bakkers met lef zijn er niet zoveel. De meesten zijn wel ambachtelijk bezig, maar branden hun vingers niet aan uitstapjes. Stel je voor dat het aanslaat. Of dat een klant vraagt: “Doge jo wol?”, Fries voor “Ben je wel goed snik?” Gezien de bekendste Friese streekproducten, populair bij toeristen vanwege de lange houdbaarheid en lage prijs, lijken suiker en witte bloem de belangrijkste grondstoffen in Friese brood- en banketbakkerijen. Sûkerbôle, suikerbrood waarin bijna een halve vrachtwagen bietsuiker zit. Dúmkes, ook vol suiker en zo hard als kasseien, aanbevolen door makers van gebitsprothesen. Krûdkoeke’, een wapenstok die je niet zonder vergunning bij je mag hebben. Keallepoat, Karamel Koeke en Sûkerlatte, Oranjekoeke: alle stijf staand van de goedkoopste smaakstof – suiker – en één kenmerkende smaak: mierzoet. Waardevolle vitamines, bouwstoffen en vezels zitten er niet in. De inname van grote hoeveelheden suiker zorgt voor overbelasting van je alvleesklier, overgewicht, diabetes type 2 en draagt ook bij aan een hoog cholesterolgehalte, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
En het dagelijks brood in Friesland? Meestal zo luchtig, dat het haast vanzelf van de tafel opstijgt. Alleen supermarkten met een bake-off oven lijken gezonde alternatieven voor ‘gebakken lucht’ aan te bieden. In ieder geval veel meer keuze. Of zijn er toch echte warme bakkers in Fryslân die buiten de lijntjes durven te kleuren, met beleid met suiker omgaan en met de nodige vakkennis en creativiteit kans zien een bijzonder smakelijk en voedzaam product op de toonbank te zetten? Ja zeker, Mevrouw de Molenaar in Witmarsum bijvoorbeeld.

Christa Bruggenkamp en haar assistent Jippe Braaksma zou je rebelse bakkers kunnen noemen. Zij bakken hoofdzakelijk op bestelling om verspilling tegen te gaan, ontwikkelen unieke producten van grondstoffen uit de kortst mogelijke ketenn die verrassend natuurlijk en heerlijk smaken. En iedere week hebben ze wat nieuws in de schappen onder de balken van de molen. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Christa Bruggenkamp heeft zich in de categorie zeldzame bakkers genesteld. Zij runt met haar rechterhand Jippe Braaksma uit Eastermar een bakkerij in een schuur naast molen ‘De Onderneming’ in het Friese Witmarsum. Dit mooie dorp ligt aan de Elfstedenroute tussen Bolsward en Harlingen. Mevrouw Bruggenkamp is niet alleen bakker, maar sinds 2015 ook molenaar van ‘De Onderneming’. Haar assistent is trouwens ook molenaar, maar niet meer dan dat, want Christa heeft een prima partner thuis, een bouwvakker.

(meer…)

HEGEBEINTUM (NL) – Tot de afgraving van zo’n 750 van de ruim duizend terpen en wierden in de kuststreken van Friesland en Groningen — vanaf 1840 — zag het Waddenland er min of meer heuvelachtig uit. Er waren volgens sommige historici wel 1300 van zulke vijf tot tien meter hoge woonheuvels; het is maar net wat je een terp (Friesland) of wierde (Groningen) noemt. De nederzettingen ontstonden vanaf ongeveer 600 voor Christus op natuurlijke verhogingen in het landschap, meestal op kwelderwallen en oeverwallen van rivieren als de Eems, Fivel, Riet (Oude Riet), Hunze, Lauwers en Boorne. Bewoners beschermden zich in de vruchtbare kleistreek tegen het almaar stijgende zeewater door de woonlocaties op volkomen circulaire wijze te verhogen met afval, mest van vee en graszoden. Zo werd de terp nóg vruchtbaarder.

Rondleiding in Hegebeintum op 18 februari 2023 met gids Bauke Hoogland.
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Dijken om het water tegen te houden kwamen er pas tussen 1000 en 1200 na Christus door toedoen van monniken vanuit de vele, soms heel grote kloosters in Friesland (bijvoorbeeld Claercamp ten zuidwesten van Dokkum) en Groningen (bijvoorbeeld de St. Bernardusabdij in Aduard ten westen van de stad Groningen). Door de steeds betere bedijking vond men in de 19de eeuw dat de de terpen en wierden niet meer zo groot en sterk hoefden te zijn. Anno 2023 zou er anders over gedacht worden. Terpbazen en schippers bedachten om de terpen tot bijna aan de voordeur van de woningen en kerk weg te spitten om de zeer vruchtbare grond uit wel vijf meter dikke lagen per skûtsje en praam naar de arme zandgronden te vervoeren, tot aan de geestgronden van Hillegom en Sassenheim, de bollenstreek. De Keukenhof in Lisse staat binnenkort in bloei dankzij een eeuw geleden aangevoerde Friese terpaarde.

(meer…)

SNEEK (NL) – Sippy Tigchelaar, tot voor kort werkzaam bij de NOS en Omrop Fryslân en tientallen jaren verslaggever van het skûtsjesilen, en Alice Booij, werkzaam in de journalistiek en communicatie en zeer betrokken bij het Fries Scheepvaart Museum in Sneek, hebben de verhalen van vijftien sterke schippersvrouwen boven water gehaald. Je vindt ze terug in een 232 pagina’s tellend hardcover boek dat 8 maart 2023 – Internationale Vrouwendag – officieel gepresenteerd wordt voor genodigden in het Fries Scheepvaart Museum.

Cover van het boek ‘Schippersvrouwen – verhalen boven water’. Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum

Rowena van der Wal van uitgeverij Noordboek: “Wanneer het over de binnenvaart gaat, blijft de rol van de schippersvrouw meestal onderbelicht. Toch is zij van onschatbare waarde geweest. Samen met haar man, en vaak ook hun kinderen, hield ze het schip in de vaart. Hoe beleefden vrouwen aan boord van skûtsjes en en andere vrachtschepen de schipperij? Het was een hard bestaan, zonder veel aandacht voor verdriet en emoties. In de kleine roef van het schip kwamen de kinderen ter wereld, kookte de schippersvrouw het eten en deed ze de was. Ook was ze vaak verantwoordelijk voor de boekhouding en het onderwijzen van de kinderen. Bij het aanleggen van het schip had de schipper de hulp van zijn vrouw nodig, en was het ‘alle hens aan dek’. De vrouwen stonden ook op deze manier hun mannetje.”

(meer…)

LUTTELGEEST-NOORDOOSTPOLDER (NL) – Voor een kerstmarkt of een sprookjesachtig en fleurig kerstdecor hoeven inwoners van Nederland niet ver. Het Junglepark van tropisch paradijs De Orchideeënhoeve in Luttelgeest in de Noordoostpolder is één groot kerstspektakel van 1 tot en met 31 december 2022. Op de avonden van 9 tot en met 11, 14 tot en met 18, 22 en 23 december en van 27 tot en met 30 december 2022 is het park zelfs tot 21.30 uur geopend. Dagelijks om 16.30 uur, als start van de voornoemde kaarsjesavonden, ontsteken Kerstelfjes duizenden échte kaarsen, een traditie die dit jaar voor de 38-ste keer plaatsvindt in De Orchideeënhoeve van de familie Maarssen, woonachtig in het Friese Spanga.

De Orchideeënhoeve in kerstsfeer. Archieffoto’s: Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Nieuw is de kerstmarkt middenin het park. “Door de onlangs afgeronde verbouwing van het Junglerestaurant en de winkel moest de kerstmarkt verhuisd worden en hebben wij hiervoor een gloednieuwe locatie gecreëerd nabij de Vlinder Vallei”, vertelt directeur Thomas Maarssen toe. “Van 7 tot en met 23 december vind je er dertig marktkraampjes gevuld met allerlei decembercadeaus, een gezellig horecaplein en een podium waarop kerstkoren optreden tijdens de kaarsjesavonden.”

Alles wat groeit en bloeit staat in de schijnwerpers op het kerstfeest van De Orchideeënhoeve en ieder jaar weer anders. Maarssen: “Dit jaar staan er maar liefst veertig verschillende bromelia’s in de spotlights. Die zorgen samen voor een ware kleurexplosie.”

De kaartverkoop is inmiddels gestart op www.winterdroom.nl. Het park is rolstoeltoegankelijk en rollatorvriendelijk en er is volop vermaak voor kinderen.

(meer…)

WOLVEGA (NL) – Tweewielerspecialist Chris Jacobs uit Heerenveen heeft 1 december 2022 vier premium intube e-bikes afgeleverd aan de reisorganisatie Friesland Holland Travel Service BV in Wolvega. Deze elektrische fietsen met een in de hoofdbuis geïntegreerde accu worden door de Friese touroperator, gespecialiseerd in fietsvakanties, ingezet op de Elfstedenroute en dan met name in het kader van zogenaamde testarrangementen. Boekers van een meerdaagse Elfstedenfietsvakantie kunnen de vrij dure pedelecs van verschillende merken uitproberen en met elkander vergelijken tegen een vergoeding van €50,- per dag. De elektrische fietsen, alle met de thans gangbare middenmotor, bewegen zich in de prijsklasse van €3.500 tot €5.000. Ze worden door Friesland Holland nog verrijkt met luxe tassen van Basil, een achteruitkijkspiegel en hygiënische comforthandvatten.           

Chris Jacobs (links), official dealer van onder andere Gazelle, Kalkhoff, Koga en Dutch ID en Lugano, leverde 1 december 2022 de eerste vier exclusieve intube e-bikes af bij reisorganisatie Friesland Holland Travel Service in Wolvega. Rechts van Jacobs Albert Hendriks, directeur en e-biketester van Friesland Holland. Foto’s: Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Friesland Holland heeft al twee intube e-bikes, te weten een Giant Dailytour E+ 1 met riemaandrijving (€3.849,-) en een Trek District + 8 (€3.599,-) met kettingaandrijving, beide met een lage instap en 500 Wh accu. Deze zijn gekocht bij Weerman Fietsen in Wolvega. Deze firma assisteert de fietsenmaker van Friesland Holland bij het onderhoud van de vloot.

50 tot 65 Nm
De kracht van de motoren in genoemde fietsen, uitgedrukt in Nm (maximaal draaimoment of koppel), is respectievelijk 50 Nm (Yamaha) en 65 Nm (Bosch Performance Line). E-biketester Albert Hendriks van Friesland Holland: “Het verschil in koppel is in de praktijk goed waarneembaar, maar ook weer niet spectaculair. Het schakelgebeuren daarentegen wel. De Giant heeft acht versnellingen, maar de Trek heeft er maar vijf in de speciaal voor e-bikes met een sterke motor gebouwde Shimano-naaf. Bij de Trek hoef je minder te schakelen en het wisselen van versnellingen verloopt ook soepeler. Minder is dus beter bij e-bikes met een motor met meer dan doorsnee power. Een achtversnellingsnaaf op een van onze nieuwe gewone e-bikes met een sterke motor begaf het al na een jaar. Slordig schakelen en een krachtige motor doen een normale versnellingsnaaf geen goed.”:

(meer…)

WOMMELS (NL) – Er zijn gebieden in Friesland waar je beter niet kunt fietsen als er veel wind staat of als je een hekel hebt aan regen. Zo’n regio is de Greidhoeke, het grootste en groenste grasveld van Europa, gelegen boven Bolsward, vandaar reikend tot de horizon met de Elfsteden Harlingen, Franeker, Leeuwarden en Sneek. Die bieden beschutting die je wel op je buik kunt schrijven in de Greidhoeke. Maar dit wil je niet missen: slingerende dijken, vredige vaarten, slenken en sloten, grote boerderijen, historische herbergen, gele kerken en kaaspakhuizen.

Het buitengebied van Hartwerd in de Greidhoeke ten oosten van Bolsward. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Greide is Fries voor grasland, weide. Als je ruimdenkend bent staat het ook voor melkveehouderij. Nog doller: kaas. Daar waren de koeienboeren twee eeuwen druk mee, kijk maar eens in het museum It Tsiishûs in Wommels, een voormalig kaaspakhuis. In de streek zie je meer van die kaasopslagen, panden die herkenbaar zijn aan de halfronde ramen op de eerste verdieping, de kaaszolder van kooplieden die kaas van zelfkazende boeren verhandelden. Omstreeks 1900 werden zuivelcoöperaties gemeengoed. Nadien karnden de boeren niet meer zelf boter en maakten ze geen kaas meer. Hun melk werd niet meer op het bedrijf verwerkt — onder andere in de koele kelder onder het woonhuis, in de schaduw van grote bomen — maar ging per boot naar de zuivelfabriek in de buurt. Die fabriekjes zijn in een eeuw tijd allemaal ‘opgelost’ in mega zuivelconcerns als Friesland Campina en A-ware. Wie op het verleden terug wil blikken, een beetje het gevoel van een kaasboer wil krijgen, moet dus naar het museum in Wommels, maar niet nu. Het is in de winter en in het voorjaar gesloten. Dat geeft meteen aan dat er in de weiden boven Boslward buiten de zomer niet veel te beleven is. Het is er totaal anders dan in de Friese Wouden, het oosten van de provincie waar boomwallen en grote bospercelen domineren.

(meer…)